عزاداری (روضه خوانی):
بر پا داشتن مراسم عزاداری ،به ویژه برای امام حسین (ع) ، روش امامان معصوم است .
امام باقر(ع)فرمود:
((در روز عاشورا مراسم عزاداری بر پا کنید و یکدیگر را تعزیت بگویید)).
این مراسم به تدریج به جریانی گسترده تبدیل شد که امروزه فرهنگ عاشورا خوانده می شود و اهرمی برای حفظ اسلام به شمار می آید.
حضرت امام خمینی (ره) فرمود:
((هر مکتبی تا پایش سینه زن نباشد، تا پایش گریه کن نباشد ،تا پایش سر و سینه زن نباشد ،حفظ نمی شود.))
مراسم عزاداری اباعبدالله که با جریانی عاطفی و عناصر هنری ، به ویژه شعر و مرثیه و موسیقی ، در آمیخته است و مردم سیاه پوش با نوای دهل و شیپور در آن شرکت می جویند –علاوه بر آنکه محیطی برای حمایت از مظلوم شمرده می شود _مکان برون ریزی شدید عاطفی انسان است . انسان در با گریستن بر امام حسین(ع) ،از نظر هیجانی تخلیه می شود.
مراسم دینی و نقش آنها در بهداشت روانی:
مراسمی نظیر نذر و نیاز ها ، اطعام کردن ها ، نوحه خوانی ، حرکت دسته جمعی ، سینه زنی ، تشییع جنازه شهدا ، راهپیمایی انقلابی همراه با فریاد ها و شعار ها و مراسم با شکوه نماز جمعه و شرکت در مراسم قربانی ، فعالیت دسته جمعی افراد در مساجد و تکایا همه زیربنای جامعه را می سازند که اکثرا اثرات رواندرمانی فردی یا گروهی برای شرکت کنندگان فعال و حتی نظاره کنندگان دارند . این شبکه های سازمان یافته می توانند موجب تخلیه های هیجانی و هیجان زدگی و پدیده همانند سازی در جامعه می شوند . حالات روانژندی یا بر اثر برخورد و کشمکش با واقعیت و یا نتیجه تضادهای درونی است و در مراسم یاد شده این پدیده ها کنار گذاشته می شوند و گرایشها و توهم ها به باد فراموشی سپرده شده و فرد در آرامش قرار می گیرد .
گفته می شود که در بسیاری از معتقدان و شرکت کنندگانی که در حالت هیجان انگیز مراسم فرو می روند ،
شرایطی را برای پناه بردن در آرامش و دنیای شکوهمند الهی و عرفانی به وجود می آورند چهره های راضی شده ،صدای تسکین یافته راه رفتن و برخورد خالی از کنش ، توکل و اعتماد به نفس در بیان و رفتار شرکت کنندگان پس از مراسم روضه خوانی و عزاداری ها بی شباهت با حال کسانیکه در صحنه های چند ساعته نمایش درمان و یا جلسات نهائی رواندرمانی ((رویا در بیداری ))شرکت می کنند نیست .
در حالت جذبه کنش های واقعی و آگاهانه جای خود را به فعالیت های نا آگاهانه و نهفته درونی می دهد .در این حالت عقاید به صورت باورهای قطعی در مآید .بسیاری از عوامل اجتماعی حالت جذبه را تقویت می کنند مثلا هدف ،همبستگی ،همانند سازی ،مقام و نقش های گروهی پای بندی شرکت کنندگاه را افزایش می دهد .در روان درمانی گروهی تخلیه ی هیجانی مرحله آغازین است و از آن پس باورها و سوگیری ها ی شرکت کنندگان راه را در راستای رسیدن به آرامش کامل روانی هموار می کند .در جامعه ما توالی جشن ها و عزاداری ها ، وجود جلسات روضه خوانی هفتگی و ماهانه این وظیفه را عهده دار می شوند .
از دید گاه ویلیام جیمز سه چیز از عوامل اصلی مذهب به شمار می رود ، نذروقربانی
،اعتراف و توبه و بالاخره دعا و نیایش بدرگاه خداوند در همه مذاهب اولیه ی بشر دیده می شود .واو عقیده دارد همانطور که اعمال مذهبی تلطیف و تعدیل شده اند ، نذرها و قربانی های جانگداز و خونین نیز ملایم تر شده و نذورات و قربانی ها ی کمتر خشن ، جای آنها را گرفته اند .
مراسم قربانی :
یکی از مراسمی که برای انتقال و بیرون راندن درد و رنج در میان ملل مختلف و در دوران مختلف به روش های گوناگون انجام می گرفته است انتقال درد و رنج به حیوانات و انسان ها و اشیا و غیره می باشد .این مراسم در شرایط خاصی انجام می گرفته و تا به امروز نیز ادامه دارد .مراسم قربانی در بیشتر اقوام برای پرداخت دیه ،کفاره ، توبه و تزکیه است .بعضی از اقوام برای کفاره ممکن است حیوانی را قربانی کنند . بدین ترتیب که برای خشنود شدن ، گناهان و خطا های خود را به آن منتقل کنند . تا قرن نوزدهم در برخی از قبایل نیجریه دیده شده است که انسانی را قربانی کرده اند .
گوردون آلبرت روانشناس آمریکائی معاصر در مورد این پدیده روانی اعتقاد دارد که : بسیاری از مردم و یا حتی طبقه ای از مردم سعی دارند تا گناهان و مصیبت های خود را به گردن مردم دیگر و یا طبقات پایین تر از طبقه ی خود بیندازند .
مثلا آمریکائیان ، سرخ پوستان را بی رحم و دورو می خوانند و آن ها را از سرزمین هایشان بیرون می رانند در حالیکه این مردم هدفی جز دفاع از زمین آبا و اجدادی خود ندارند .
آرامش و اثرات روان درمانی در مردمانی که قربانی می کنند مواردی از اعتقادات مذهبی است .بار هیجانی که به طور ناخود آگاه در جریان قربانی تخلیه می شود ناشی از وابستگی عاطفی شدید آنان به مبدا وحی است .
چنین پدیده ای را در مراسم قربانی های اسلامی بوضوح می یابیم .قربانی گوسفند در مراسم حج و از آن پس تکرار مستحب آن در عیدهای قربان ، طریقه تقسیم گوشت قربانی میان مستمندان ، قربانی کردن برای عقیقه و بالاخره نذرهایی که با قربانی برای بر آوردن حاجت ها انجام می شود ، قربانی کننده را آرامش می دهد . از آنجا که اینکار بصورت جشن و شرکت گروهی مردم و یا نزدیکان انجام می گیرد ، ارزش روان درمانی خود را حفظ کرده است .
